Muhâl Bir Arzu

(İlm kesbiyle pâye-i rif'at

Arzû-yı muhâl imiş ancak)

Aşk imiş her ne var âlemde

İlm bir kîl ü kâl imiş ancak

Denk gelmiş olabilirsiniz Fuzûlî merhumun bu meşhur dizelerine. Son iki dize pek meşhurdur. Bilgi elde ederek mertebe kazanmaya çalışırız. Toplumda bizi başkalarına üstün kılacak bir statü vasıtası olarak görürüz ilmi belki. Okuruz da okuruz. En çok bilen olabilmek için. Halbuki bilenin üstünde bir bilen olduğuna yeri gelirse ''amenna'' deriz. Ancak yine de vazgeçmeyiz bu yarıştan. Bir zamanlar birer alt başlık olan disiplinlerin artması ve derinleşmesi sonucu bilinmesi gereken çok şey var bugün. Tarih yetmez, edebiyat yetmez, hukuk yetmez, siyaset yetmez, fizik yetmez… Hepsini bilmeliymişsiniz gibi bir hava hakimdir. Çabalayalım, başaramayacağız. Zira akıl yetse ömür yetmeyecek.

Fuzûlî ilmi hiçe saymaz elbet. Poetikasını ilme istinad eder bizzat. Fakat halktan hürmet ve şeref tırtıklamak için ilim peşinde koşan ‘’dilenci alimleri’’ eleştirir. Bu yolda olanların ilminin bir dedikodudan, vızıltıdan öteye gidemeyeceğini belirtir. İlim, amelsiz ise bir kuru samandır ki bir kıvılcımlık canı vardır. İlim, edepsiz ise bir çirkin soytarıdır ki ancak ahmak olanı güldürebilir…

Bulmak için mi okuruz? Bulup da olmak arzusuyla mı? Yoksa sadece bilmek için mi? Bilip de daha az bilene üstün gelmek için mi? Eğer sonuncusu ise gaye; trajik bir paradokstur sonu. İlim kazanarak başkasına üstün gelmek isteyen kişi, o insana esirdir aslında. Tahakkümünde devam edebilmesi için her zaman tahakküm ettiğinden daha çok bilmeli, asla yanılmamalı ve bildiklerini en sofistik belagatle sunmalı ki o kişiye hakimiyeti kuvvetli olsun. Devamlı bir mesai. Kuklası, kuklacının kendisini kuklası yapmıştır da ikisinin de haberi yoktur. Öylece sürer gider bu oyun bir hiç uğruna.

Efdal olan bulmak ve olmak için okumaktır demiş bulanlar, bulup da olanlar. Kitapla yetinmeden daha fazlasını. Tabiatı okumak, insanı okumak, hayvanatı okumak, bir karıncayı okumak belki... Hepinden de öte âlemi yani kendini okumak. Sanki aşk kısmı da burada devreye giriyor gibi. Aşk kısmını bulanlara sormak lazım tabi. ‘’Aşk imiş her ne var âlemde’’ cümlesini bir de İbn Arabi’den okumak lazım. Yûnus’tan, Mısrî’den, Mevlana’dan...

''...Ballar balını buldum / Kovanım yağma olsun''

Yûnus

''...Ben taşrada arar idim ol cân içinde cân imiş''

Mısrî

''Hamdım, Piştim, Yandım''

Mevlânâ