‘’Zuhur’’ mastarından türemiş olan ez-Zâhir ismi, açık ve aşikar olmak, yüksek olmak, bir şeye nail ve muttali olmak, galip olmak anlamlarına gelmektedir. ‘’Batane’’ kökünden türemiş olan el-Bâtın ismi, gizli olmak, içerde olmak, içine nüfuz etmek, girmek, bir şeyin iç yüzünü bilmek anlamlarına gelmektedir. Zâhir; varlığı, fiillerinin ve eylemlerinin etki ve sonuçlarıyla açıkça anlaşılandır. Bâtın; zatı, duyu ve hislerle kavranamayandır. Ez-Zâhir ve El-Bâtın isimleri, açık ve gizli olan tüm nimetleri lutfeden manasına da gelir. Ayrıca bu iki isimden Allah’ın görünen ve görünmeyen alemlerin yaratıcısı ve sahibi olduğunu da anlayabiliriz.
Allah, mevcudat aleminde esmasının ve sıfatlarının tecellisini göstererek Zâhir olduğunu her an gösterir. Her şeyin üzerinde sonsuz kudret ve tasarruf hakkına sahip yegane Zât olduğunu hatırlatan Zâhir ismi böylece anlaşılabilir. O’nun esma ve sıfatlarının tecellisi o kadar aşikardır ki O’nun varlığı da bu denli Zâhir’dir. Bir kuşun yavrusunun feryat eden gırtlağını yemekle doldurmasında Er-Rezzâk ismini görebiliriz; rengarenk çiçeklerin çeşitli şekillerine bakarak El-Musavvir ismini fark edebiliriz veya uzay cisimlerine bakarak Allah’ın sonsuz kudretini hatırlayıp El-Kâdir ismini anlayabiliriz. Bu örnekler uzar gider. Tüm bu örneklerde görüldüğü gibi Allah’ın esmasının tecellisi görebilenler için aşikardır. İşte tecellisinin görebilenler için aşikar olmasından da Ez-Zâhir ismini anlıyoruz; yani Ez-Zâhir (açık ve aşikar olan) isminin bir tecellisi olarak diğer esmaların ve sıfatların tecellisini de anlayabiliyoruz.
El-Bâtın ismi ise görülmeyeni ve zahir olmayanı, yani açık ve aşikar olmayanı da bilen manasına gelir. El-Bâtın isminden de anlayabileceğimiz üzre Allah, hiçbir gözün göremediği, hiçbir kulağın duyamadığı, yaratılmışlar tarafından hiçbir şekilde fark edilemeyen en derin olan şeyleri bilir. Kullarının, kalplerinin en derinlerinde neler barındırdığını bilir. Kalplerde olanı bilmesi El-Bâtın ismini, öncesiz olarak ve ilk olarak bilmesi El-Evvel, sonrasız olarak ve akıbeti bilecek olması El-Âhir isimlerini hatırlatır.
Kulun bu iki isimden nasibi şudur: Ez-Zâhir isminin tecellisi olarak diğer esmasının tecellilerini mahlukat meydanında gösteren, açık ve aşikar hale getiren Allah’ı tüm noksanlıklardan tenzih ederek sıfatlarının, isimlerinin ve fiillerinin üzerine tefekkür etmektir. Esmasının ve sıfatlarının bir olduğunu, Allah’ın bölünme ve ikilik kabul etmez olarak Tek (El-Ehad) olduğunu fark ederek gerek kitabi ayetleri gerek mahlukat alemindeki ayetleri okuyarak ibret almaktır. E-Bâtın ismini hatırlayarak da kendi kalbinin en derinlerinde, kendisinin bile bilmediği şeyler dahil olmak üzere, her şeyi ve ihtimali bilenin Allah olduğunu fark etmek; böylece kalbini hak ve hakikatle inşa ederek çirkinlikleri uzaklaştırmak kulun bu isimden nasibidir.
Resulullah (sav) yatmadan önce şöyle dua ederdi: ‘’Ey yedi kat göğün, büyük arşın, bizim ve her şeyin Rabbi olan Allah'ım! Çekirdeği ve tohumu yaran, Tevrat, İncil ve Furkan’ı (Hakla batılı birbirinden ayıran Kur'an-ı Kerim) indiren Allah'ım! Her şeyin şerrinden Sana sığınırım. Perçemim Sen'in elindedir. Sen ilksin, Sen'den önce hiçbir şey yoktur. Sen sonsun, Sen'den sonra hiçbir şey yoktur. Sen zâhirsin (mutlak galipsin, hakimiyet ve otoriten evrende görülür), Sen'in üstünde hiçbir şey yoktur. Sen Bâtınsın (Zâtın görülmez ama Sen bütün gizlilikleri bilensin), Sen'in ötende hiçbir şey yoktur. Bizden borcu gider ve bizi fakirlikten kurtarıp zenginleştir’’ (Müslim\Zikr 27. Ebu Davud\Edeb 17.)
Kaynakça;
Esmâ Notlarının kaynakçası için Bkz: Esmâ'ül Hüsnâ Notları: Giriş
Comentarios