Esmâ'ül Hüsnâ Notları: El-Vâris

El-Vâris, her şeyin asıl sahibi olan manasına gelmektedir. Burada söz konusu edilen vâris ismi, “başkasının mülkiyetinde bulunan bir şeye kendisinden sonra sahip olan” mânasına gelmez. Esmâ-i hüsnâ hakkında dikkat çekici açıklamalarda bulunan Hattâbî vâris ismini “yaratılmışların hayatı son bulduktan sonra da varlığını sürdüren, elden ele dolaşan insan mülklerini ölümlerinden sonra asıl sahibi olarak geri alan” şeklinde yorumlamıştır. Halîmî vârisi Allah’ı öven sıfatlar arasında saymıştır; çünkü dünyadaki mülk sahiplerinin varlığı o mülklere bağlı iken Allah’ın varlığı herhangi bir şeye bağlı değildir. Vâris esmâ-i hüsnâdan Âhir, Bâkī, Hayy, Kahhâr, Mâlikü’l-mülk ve Melik isimleriyle anlam yakınlığı içinde bulunur.

Mü’min Suresi 16. Ayette şöyle geçer: ‘’O gün onlar, Allah’a gizli kalan hiçbir şeyleri olmaksızın (kabirlerinden) çıkarlar. Bugün hükümranlık kimindir? Elbette tek ve mutlak hükümran olan Allah’ındır!’’ Bu son derece çarpıcı ayeti Gazzâli şöyle izah eder: ‘’Bu (durum), tabi mal ve mülkün kendilerinin olduğunu sananlar için bahis konusu olacaktır. Çünkü onlar o gün bu nidayı duyduklarında mülkün hakiki sahibinin Allah olduğunu anlayacaklardır. Basiret sahiplerine gelince: Onlar, zaten öteden beri bu nidanın manasını bilmekte ve bunu sessiz sedasız huşu içinde dinlemekte ve mülkün hakiki sahibi Bir ve Kahhâr olan Allah olduğuna yakinen iman etmektedirler.’’

Kul, mirası bırakınca asıl Varis’in Allah olduğunu bilerek bırakmalıdır. Mirasçı olan Allah olduğu zaman, kulun bırakacağı miras yalnızca hayırlı ameller olmalıdır.

Allah’ın Varis olmasında, kullar olarak hiçbir şeye sahip olamayacağımız, sahip olduğumuz zannına kapıldığımız her şeyin eninde sonunda Varis olan Allah’a miras kalacağı anlaşılabilir.

Mirası yaparken bizi engelleyen değil tam aksine miras kaygısının bizim ayağımızı kaydırmasını engelleyendir El-Vâris.

El-Vâris ismi anlaşılacağı takdirde sıkça yaşanan üzücü miras kavgalarının da anlamsızlığı anlaşılabilir. Maddi ve manevi her şeyin asıl mirasçısı olanın El-Vâris olduğunu kavrayanların miras kavgasına düşmesi zordur. Ayrıca, kendi varlığı dahil olmak üzere bu dünyada ne çoluk-çocuğu ne mal-mülkü kendisine kalmayacağını, ancak Vâris olan Allah'a kalacağını bilmek, mülkün asıl Sahibi'nin Kim olduğunu kullara hatırlatır. Bu açıdan El-Vâris ismini tefekkür ettiğimizde anlayabiliriz ki her ne varsa O'nundur ve günün sonunda da O'na kalacaktır.

Kulun vâris isminden nasibi, Allah tarafından kendisine lutfedilen mülkiyet ve hâkimiyet emanetine riayet edip adaletle ve cömertçe davranmak, bunun ebedî mutluluğunu sağlayacağı inancını taşımaktır. Ayrıca ahirete göçmüş olan salih zatların bırakmış oldukları mirasa sahip çıkmak da kulun bu esmadan bir nasibidir.

Kaynakça;

Esmâ Notlarının kaynakçası için Bkz: Esmâ'ül Hüsnâ Notları: Giriş