Esmâ'ül Hüsnâ Notları: El-Hâfıd - Er-Râfi'

El-Hâfıd, insanları, toplumları, mahlukatı alçaltan, azabına doğru indiren, şan ve şöhreti alan, zelil eden anlamlarına gelir.

Er-Râfi’, insanları, toplumları, mahlukatı yücelten, azabından uzak tutan, derecelendiren, şereflendiren anlamlarına gelir.

El-Hâfıd, mağrurlananları ve Allah’ın mülkünde kendisini şerefli görenleri al aşağı edendir. İzzet ve şeref ancak Allah'tadır ve Allah'tandır. O'ndan başkası izzet ve şeref veremez. Buna rağmen O'nu hem tanımayıp hem de O'nun mülkünde büyüklenenler alçaltılır. Aslında büyüklendikleri zaman da alçaktırlar ancak bunun farkında değildirler.

El-Hâfıd, büyüklenenleri zelil edici ve mütevazi olanlara rahmet edicidir. Şöyle ki, toprağa tohumu düşüren O’dur, yağmuru indiren O’dur, yükselmesi için ruhları indiren O’dur… İndirilişlerde, büyük rahmetler de olabilir büyük azaplar da. Firavun ve misallerinin zelil edilip alçaltılması azaptır. Ancak yağmurun indirilmesi/alçaltılması rahmettir. Bu ve benzeri birçok örnekten çok mühim bir noktayı fark ediyoruz: Esmâ'ül Hüsnâda olumlu/olumsuz isim diye bir ayrım yapılamaz. O'nun her ismi güzel ve hayırlıdır.

El-Hâfıd, insanı alçaltan olduğu için, kul olan, O’nun alçaltmasından korkmalıdır. Zelil edici olan O’dur. Başka insanların zelil etmesinden korkarak şekilden şekile girenler yükselebileceğini sanarken daha da alçalır. İnsan, El-Hâfıd’ın zelil ettiğini bilmeli ve bu nedenle insanlara haysiyetini satmamalıdır.

İndirilişler bir yere çıkmak içindir. Alçalmanın sebebi yükselebilmektir. Bizim bu dünyaya gelmemiz bir alçalıştır. Ancak bu alçalışın sebebi cennete yükselebilmektir.

Er-Râfi’ ismine baktığımızda aklımıza terfi veya rıf’at kelimeleri gelebilir. Yükselten Er-Râfi’ olan Allah’tır. Allah, mümin ve mütevazi kullarını yükseltir, derecelendirir. Bu hususla ilgili Samiha Ayverdi'nin çok manidar bir beyti vardır:

''Mazhâr-ı feyz olamaz düşmeyecek hâke nebât

Mütevazi olanı rahmet-i Rahmân büyütür''

Bir ağacın yeşerip büyümesi ancak tohumunun toprağa inmesiyle mümkündür. Toprak mütevaziliği temsil eder. Toprağa düşeni, toprak gibi olduğunu bileni, toprağa alnını koyup secde edeni Er-Râfi' olan Allah yükseltir.

Yükseliş ve iniş, tıpkı kabz ve bast hallerinde olduğu gibi, insanın hayatında her zaman vardır. Nefes alışımızda ve verişimizde dahi El-Hâfıd ve Er-Râfi’ isimlerinin tecellisini görebiliriz. Tabiatın dengesinde çok güzel bir şekilde temaşa edebiliriz.

Esmâ’yı asla olumlu-olumsuz gibi bir ikilemle okumamalıyız demiştik yukarıda. Allah’ın her ismi güzel ve her ismi hayırlıdır. El-Hâfıd olan Allah, zalimleri alçalttığı gibi kendi kullarını da alçaltabilir; Er-Râfi’ olan Allah kullarını şereflendirip derecelerle yükselttiği gibi zalimleri de dünyevi olarak bir süreliğine yükseltebilir. Zira yükselişin maddi ve manevi boyutları vardır. Bir zalim (diyelim ki Firavun) yükseltilebilir. Saltanat ve mevki sahibi olabilir. Buna günümüzde dahi rastlarız. Er-Râfi' olan Allah'tır yükselten. Ancak bu maddi ve çok kısa sürecek bir yükseliştir. Bir zalim ne kadar yükseltilirse düşüşü de o kadar acıklı olur; El-Hâfıd olan Allah'tır alçaltan. Aynı şekilde birçok Müslümanın fakir ve zelil durumda olduğunu görebiliriz. Mümin, içinde bulunduğu bu halde gerekli olanı yaparsa (sabrederse, asi olmazsa, kibirlenmezse, insanların kendisine derece vermesi için türlü şekillere girmezse...) kendisine maddi ve manevi rıf'atlar verilecektir. Allah’a itaat eden, Resulüne (sav) ümmet olan insan, kulluk vazifesini yerine getirerek yükselir. Yani özetle, bazı yükselişler vardır ki sonunda çok şiddetli bir alçalış olur. Bazı alçalışlar vardır ki alçalış görünse de, toprağa düşen tohum misali, aslen yükseliştir.

İmam Gazali, kulun bu iki isimden istifadesini şöyle açıklar: ‘’Kul, Hakkı görünce kaldırır, batılı görünce yerin dibine indirir. Bu da ancak, haklıya arka çıkmak, haksızı haksızlıktan men etmekle olur. Allah’ın düşmanlarını alçaltmak gayesiyle, onlara saldırır; dostlarını da yükseltmek için yardımlarına koşar.’’

Kaynakça;

Esmâ Notlarının kaynakçası için Bkz: Esmâ'ül Hüsnâ Notları: Giriş